اتاق تاریک یا اتاق حسی در بیماری اتیسم

اتاق تاریک،  مکانی است که برای رشد حواس شخص طراحی شده است .

اتاق تاریک به عنوان اتاق حسی (sensory room) کودک را ارزیابی حسی می کند و بر اساس آن برای بهبود این وضعیت ، برای فرد برنامه ریزی می کنیم .

اتاق تاریک به عنوان یکی از زیر مجموعه های محیط چند حسی (multi sensory environment ) یا MSE به تقویت عملکردهایی می پردازد که در آن غالبا حس های بینایی ، شنوایی ، وستیبولار ، عمقی و لامسه تحریک و تقویت می شود .

در محیط های چند حسی MSE به طور کامل تمامی حواس تقویت می شود و این محیط ها به صورت مکمل برای درمان و یا توانبخشی حواس کاربرد دارند که شامل : اتاق سفید white room اتاق تاریک dark room اتاق صدا Sound room اتاق تعاملی interactive room اتاق آب Water room اتاق نرم بازی soft play room محوطه (حیاط) حسی multi sensory garden

کاربرد تمامی این اتاق ها درمان و توانبخشی بر اساس تحریک حسی و سازگاری حسی می باشد که در افرادی که دچار اختلالات پردازش حسی می باشند مفید واقع می گردد .

اختلال پردازش حسی (sensory processing disorder ) ، در طیف وسیعی از اختلالات مانند اوتیسم، ناتوانایی های یادگیری، اختلالات نقص توجه و عقب ماندگی ذهنی مشاهده می شود.

اختلال یا عدم کارکرد یکپارچگی حسی (SID) یا / اختلال پردازش حسی (SPD) نوعی اختلال عصبی است که ناشی از عدم قابلیت مغز برای یکپارچه‌سازی، پردازش و پاسخ به اطلاعات مشخص دریافت شده از پنج سیستم حسی اصلی بدن است. این دستگاه‌های حسی مسئول تشخیص تصاویر، صداها، بو، طعم‌ها، درجه حرارت، درد و موقعیت و حرکت بدن است. سپس مغز یک تصویر ترکیبی از این اطلاعات را تشکیل می‌دهد تا بدن بتواند نسبت به محیط پیرامون خود حس داشته و نسبت به آن‌ها واکنش مناسب را نشان دهد. ارتباط مداوم میان طرز رفتار و عملکرد مغز، ادغام یا یکپارچگی حسی (SI) نامیده می‌شود. ادغام حسی یک پایه بسیار مهم برای رفتار و یادگیری در زندگی فرد را فراهم می‌کند.

تجربیات حسی شامل لمس، حرکت، هوشیاری بدن، بینایی، صدا، بو، مزه و نیروی جاذبه است. تمایز قائل شدن بین این تجربیات، فرایند ادغام حسی (SI) است. در حالیکه روند یکپارچگی حسی به‌ طور خودکار و بدون نیاز به تلاش اتفاق می‌افتد، برای بعضی افراد این فرایند ناکارآمد است. در این‌ افراد تلاش و توجه گسترده‌ای مورد نیاز است تا ادغام حسی رخ دهد، ضمن اینکه تضمینی برای دستیابی به این هدف وجود ندارد. هنگامی که این امر اتفاق می‌افتد، اهداف به سادگی کامل نمی‌شوند و این مسئله منجر به اختلال یگپارچگی (SID) یا اختلال پردازش حسی (SPD) می‌شود.

به منظور درمان و توانبخشی این افراد از تحریک حسی مشخصی استفاده می شود که آن را بر اساس وضعیت حسی فرد به طور منحصر به فرد انجام می دهیم که اتاق تاریک به عنوان یک اتاق حسی Sensory room علاوه بر جنبه های مفید فرعی دیگر مانند آرامش بخشی ، و آموزش شناختی و رفتاری این هدف را محقق می کند .

فواید اتاق تاریک :

1. محدود کردن حواس و جهت دادن به آن
2. افزایش توجه کودک به محرک های دیداری و شنیداری
3. بهبود وضعیت مفهوم خود در کودک و درک بدن
4. مشغول کردن انواع توجه به طور مجزا : توجه انتخابی selective attention جا به جایی توجه Shifting attention و تقسیم توجه divided attention
5. بهبود مهارت کاوش چشمی و افزایش میدان توجه بینایی
6. فضایی آرام برای کاهش اضطراب و ترس کودک
7. افزایش ادراک عمق در کودک
8. افزایش حافظه دیداری
9. بهبود هماهنگی چشم و دست ، تعقیب بینایی
10. آموزش مفاهیم شناختی
11. کاهش مقاومت کودک در یادگیری
12. کاهش مقاومت کودک در برابر محیط جدید
13. افزایش تعامل کودک و بهبود روابط اجتماعی
14. بخش های مختلف اتاق ناریک :

بابل تیوب :

یک عنصر ضروری در مجموعه ی حسی می باشد و از ستون حباب ، نورپرداز متغیر نور و رنگ استفاده می شود که بوسیله ی یک کنترل قابل تنظیم است .

کاربرد بابل تیوب :

1. نور و حرکت حباب بابل تیوپ موجب بهبود وضعیت توجه می گردد
2. حرکت حباب ها موجب تعقیب چشمی فرد می شود
3. تعویض رنگ بابل تیوپ موجب امتداد و نگهداری توجه می شود
4. مطالعات نشان داده است که بابل تیوب در کاهش ترس و اضطراب کودک موثر بوده و محیطی سرشار از آرامش را برای او فراهم می کند
5. برای ارزیابی وضعیت بینایی
6. افزایش مهارت های ارتباطی به علت فضای دایره وار
7. بهترین مکان برای آموزش مفاهیم شناختی همچون تشخیص رنگ می باشد .
8. افزایش تماس چشمی نیز می تواند در فاصله بابل تیوب و آینه ممکن شود .

پروژکتور :

ابزاری است که در اتاق تاریک رنگ ها و تصاویر مورد علاقه کودک را روی دیوار حرکت می دهد

و مهم ترین شاخص کارایی آن در تعقیب چشمی می باشد علاوه بر آن نسبت به شکستن مقاومت شناختی کودک نقش فعالی ایفا می کند .

آینه متحرک :

این ابزار برای شناخت مفهوم خود ، اعضای بدن ، و افزایش مهارت اجتماعی و تماس چشمی کارایی قابل توجهی دارد .

فرزندپروری